Piernik – ciasto o słodko-pikantnym smaku, o długiej trwałości, zrobione z mąki pszennej lub żytniej, miodu, karmelizowanego cukru, tłuszczu, jajek, wody (lub mleka), środka spulchniającego, mocno przyprawione przyprawami korzennymi. Nazwa piernik wywodzi się od staropolskiego słowa „pierny”, czyli pieprzny.
Swoją trwałość pierniki zawdzięczają z jednej strony dużemu udziałowi przypraw korzennych[potrzebny przypis], a z drugiej swojej twardości i suchości. W zimnym i suchym miejscu dają się przechowywać nawet przez kilka miesięcy.

Najtrwalsze są tzw. pierniki dojrzewające. Surowe ciasto na piernik należy zostawić po wymieszaniu w chłodnym miejscu, aby sfermentowało. W produkcji przemysłowej leżakowanie ciasta może trwać kilka tygodni, a ciasto na domowe pierniki wigilijne zaleca się zarabiać miesiąc wcześniej (zwyczajowo po andrzejkach).

Używane przyprawy korzenne zależą od przepisu i regionalnych tradycji, są to m.in. cynamon, imbir, goździki, nasiona kolendry, kardamon, gałka muszkatołowa, anyż, anyż gwiaździsty, ziele angielskie i czarny pieprz.

Pierniki sztukowe występują w formie mniejszych i większych ciastek, często ozdobnych, pokryte z wierzchu syropem cukrowym, lukrem, woskiem pszczelim, polewą kakaową lub czekoladą, zdobionych wzorami wykonanymi z glazury białkowej, lukru, marcepanu, kolorową posypką, bakaliami itp. Takie pierniki mogą zawierać nadzienie w postaci marmolady lub konfitury owocowej, migdałów, orzechów, owoców z syropu itp.

Pierniki formowe zwykle przekłada się marmoladą i kremem szwedzkim, a także masą orzechową lub marcepanem. Przy odpowiednio dużej wilgotności powietrza charakteryzują się miękką pulchną konsystencją, zaś przy odpowiednio niskiej stają się twarde.