Telewizor
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Ten artykuł dotyczy odbiornika telewizyjnego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Współczesny telewizor

Telewizor, odbiornik telewizyjny (od gr. tele „daleko” oraz łac. visio „obraz widziany”) – urządzenie elektroniczne przeznaczone do zdalnego odbioru ruchomego obrazu, który jest nadawany przez telewizję i składa się z kolejno wyświetlanych nieruchomych obrazów, z częstotliwością 25 lub 30 obrazów na sekundę lub inną. Pojedynczy obraz (nazywany też „klatką” – dla częstotliwości 25 wynosi 50, natomiast dla 30 wynosi 60 klatek) podzielony jest z kolei na linie poziome i pionowe. Typowe wartości linii to 2160, 1080, 720, 625 lub 525 linii.
Spis treści

1 Transmisja obrazu
2 Systemy kodowania koloru
3 Rodzaje telewizorów
4 Istotne parametry telewizorów
5 Funkcje w telewizorach
6 Elementy składowe telewizora
7 Ewolucja telewizorów na przestrzeni dziejów
8 Polskie telewizory
9 Zobacz też
10 Przypisy

Transmisja obrazu

Obraz jest transmitowany w postaci analogowej linia po linii – element analizujący przesuwa się po obrazie wzdłuż linii, a wartość sygnału w danej chwili odpowiada jasności tego punktu w tej samej chwili. W typowych warunkach pasmo sygnału telewizyjnego wynosi 6.5 lub 5.5 MHz, co daje około 800 rozróżnialnych punktów w linii. W celu uniknięcia silnego migotania obraz dzieli się na dwa półobrazy (pierwszy ma tylko linie parzyste, a drugi – tylko nieparzyste), nadawane kolejno po sobie.

W skład pełnego sygnału telewizyjnego oprócz informacji o jasności (luminancji) wchodzi też informacja o kolorze (chrominancja), sygnały synchronizujące (wyznaczające początek nowej linii i nowego obrazu) oraz dźwięk.
Systemy kodowania koloru
Zbliżenie Pikseli RGB
(czerwony-zielony-niebieski) w LCD TV:
po prawej – pomarańczowy i niebieski,
po lewej – większe zbliżenie

Ponieważ początki telewizji były wyłącznie monochromatyczne (czarno-białe) to wprowadzenie do telewizji koloru wymusiło stworzenie systemu kodowania koloru w sygnale telewizyjnym. W efekcie powstały trzy systemy: PAL, SECAM i NTSC, różniące się parametrami i uzyskiwaną jakością. Ze względu na miejsce opracowania systemów kodowania koloru system NTSC (Ameryka Północna i zachodnia część Ameryki Południowej) jest używany tam, gdzie telewizja używa 30 obrazów na sekundę i 525 linii, a systemy PAL i SECAM (Europa) tam, gdzie sygnał ma 25 obrazów na sekundę i 625 linii, choć systemy kodowania koloru nie są połączone ze standardem telewizyjnym „na sztywno” (standard telewizyjny opisuje częstotliwości obrazów i linii, pasmo wizji itp., a system kodowania koloru metodę dodania koloru do sygnału monochromatycznego).

W zastosowaniach specjalnych (np. telewizja przemysłowa, SSTV) mogą być wykorzystywane inne ilości linii, obrazów lub pasmo wizji niż w telewizji konsumenckiej.

Najczęstszym rozwiązaniem uzyskiwania różnych kolorów jest zastosowanie mieszania barw w systemie RGB (czerwony-zielony-niebieski). Obraz składa się z bardzo dużej liczby pikseli, których kolory mogą być niezależnie zmieniane. Każdy piksel składa się z trzech części świecących w kolorach: czerwonym, zielonym i niebieskim (zobacz zdjęcie obok). Odpowiednie sterowanie intensywnościami tych składowych podpikseli powoduje powstanie wypadkowego koloru całego piksela. Kolorowi białemu odpowiada maksymalna intensywność świecenia wszystkich trzech składowych, kolorowi czarnemu – wszystkie podpiksele wygaszone.
Rodzaje telewizorów
Telewizor CRT
Telewizor plazmowy
Telewizor LED
Telewizor OLED

W telewizorach stosowane są następujące typy wyświetlaczy:

CRT – tradycyjne, obraz wyświetlany jest za pomocą kineskopu. Charakteryzują się dużą obudową, dużą wagą i niskim poborem energii elektrycznej, „miękkim” – wygładzonym obrazem. Emitują promieniowanie elektromagnetyczne, które przy dłuższych okresach emisji (oglądania telewizji) może być szkodliwe dla zdrowia, zwłaszcza małych dzieci,
DLP – projekcyjne, często bardzo duże. Obraz wyświetlany jest na tylnej powierzchni półprzezroczystej szyby, na której z przodu ogląda się obraz,
LCD – ciekłokrystaliczne, płaskie (zajmujące mało miejsca „w głąb”), lecz mające ograniczony rozmiar ekranu. W porównaniu z monitorami CRT są one „zdrowsze”, gdyż nie emitują szkodliwego promieniowania elektromagnetycznego. Jednakże mogą bardziej męczyć wzrok ze względu na większą ziarnistość obrazu[potrzebny przypis]. W telewizorach LCD podświetlanie ekranu może być za pomocą diod LED dzięki którym osiągany jest większy kontrast obrazu,
plazmowe – oparte na technologii plazmowej, wyglądające bardzo podobnie do LCD i tak jak one nie emitują szkodliwego promieniowania elektromagnetycznego oraz bardziej przyjazne dla oczu. Charakteryzują się chwilowym większym poborem mocy, lecz za to z możliwością zbudowania większych ekranów, lepszym odwzorowaniem barw, szczególnie czerni (wyłączony piksel w przeciwieństwie do LCD nie emituje światła), krótszym czasem reakcji oraz szerszym kątem widzenia. Transportować należy je wyłącznie w pozycji pionowej (podobnie jak długie lustra lub długie okna), gdyż ze względu na duże gabaryty łatwo przy wstrząsach o naprężenia, które mogą spowodować nieodwracalne rozszczelnienia komórek czego konsekwencją może być zniszczenie telewizora,
OLED – oparte na technologii organicznej, posiadają większą skalę barw i jasność oraz nie wymagają podświetlenia jak wyświetlacze LCD. Posiadają znacznie krótszy czas reakcji (rzędu 0,01 ms) oraz kontrast 1 000 000:1,
Wyświetlacz laserowy
FED (SED) – przyszłościowa technologia matryc w telewizorach i monitorach jeszcze nie upowszechniona, charakteryzuje się wysokim kontrastem statycznym oraz dynamicznym, wysoką jasnością, dobrym odwzorowaniem ciemnych odcieni, dużą szybkością reakcji oraz niskim poborem prądu.

Istotne parametry telewizorów
Standardowe rozdzielczości ekranowe

proporcje boków ekranu (21:9, 16:9 i 4:3)
przekątna (np. 32, 43, 55, 65, 75 cali)
rozdzielczość
kontrast statyczny
jasność (luminancja)
poziom czerni
ilość wyświetlanych kolorów (10, 12, 14, 16, 18 bitów dla 1 z 3 pixeli)
równomierność podświetlenia matrycy np. WCG-CCFL, Direct LED
procesor obrazu
odbiór programów PAL, SECAM, NTSC
kąty widzenia (°)
czas reakcji matrycy
skaler wideo
żywotność ekranu
częstotliwość odświeżania obrazu (50 Hz, 60 Hz, 75 Hz, 100 Hz)
częstotliwość dodawanych klatek (100 Hz, 200 Hz, 400 Hz, 600 Hz)
system mocowania
czujnik światła
cyfrowy filtr grzebieniowy

Funkcje w telewizorach
Telewizor z funkcją 3D, do którego wymagane są okulary

Teletext – sygnał cyfrowy (dołączany do emisji telewizyjnej) zawierający dane, które współczesne odbiorniki telewizyjne interpretują jako tekst. W teletekście nadawcy telewizyjni zamieszczają program telewizyjny (zazwyczaj strona 300), bieżące informacje, serwis pogodowy, sportowy, ogłoszeniowy itp. Teletekst pozwala także wyświetlać napisy (listę dialogową) do emitowanych filmów.
Dynamic Channel Index – umożliwia podgląd kilku stacji jednocześnie, funkcja ułatwia wybór programów telewizyjnych.
CATS – system automatycznej regulacji kontrastu, umożliwia dopasowanie do warunków otoczenia.
Freeze – stop klatka, pozwala zatrzymać na ekranie („zamrozić”) widziany obraz.
Hyperband – dodatkowe pasmo telewizyjne zawierające kanały wykorzystywane przez telewizję kablową.
PaP (ang. Picture and Picture) – obraz i obraz, ekran podzielony na dwie części umożliwia oglądanie np. dwóch programów równocześnie, wymaga wówczas dwóch tunerów.
PaT (ang. Picture and Text) – obraz i tekst, po jednej stronie ekranu jest wyświetlany teletekst oglądanego kanału, natomiast obraz jest nadal wyświetlany z drugiej strony.
PiP (ang. Picture in Picture) – obraz w obrazie, wyświetlanie małego obrazu z drugiego źródła na tle pełnego ekranu, wymaga dwóch źródeł sygnału (tunerów)[1].
PoP (ang. Picture outside Picture) – obraz poza obrazem, umożliwia oglądanie jednocześnie dwóch obrazów z różnych źródeł np. oglądanie filmu odtwarzanego z DVD i jednoczesny podgląd programu telewizyjnego lub oglądanie telewizji w małym oknie i pracę na komputerze[2].
Przeglądarka USB
Tryb PC – praca jako monitor komputera – wymaga analogowego lub cyfrowego wejścia sygnału z komputera.
współpraca z innymi urządzeniami jak magnetowidy, DVD, aparaty cyfrowe, TV satelitarna, TV kablowa, kamery.
funkcje zoom

Elementy składowe telewizora
Procesor obrazu odpowiada w telewizorze za jakość sygnału, nowsze modele posiadają osobne układy scalone
Standardowy pilot

układ wejściowy
układ programująco-przełączający (procesor syntezy napięciowej)
głowica zintegrowana VHF/UHF
mieszacz
wzmacniacz pośredniej częstotliwości
układ wizji
dekoder koloru
wzmacniacz wizji
kineskop
układ fonii
wzmacniacz pośredniej częstotliwości fonii
detektor
wzmacniacz m.cz.
głośnik
układ odchylania
selektor i separator
wzmacniacze odchylania
przetwornica wysokiego napięcia
cewki odchylające
układy pomocnicze
układ sterowania – pilot zdalnego sterowania
dekoder sygnału stereo NICAM, układ dźwięku przestrzennego
układ korekcji obrazu
układ dekodera teletekstu
moduł wyświetlania obrazu w obrazie PiP

Ewolucja telewizorów na przestrzeni dziejów

Zestaw telewizora (na szczycie) i radia produkcji Telefunkena, fot. 1933

Telewizor Telefunken z 1936

Telewizor z lat pięćdziesiątych., wbudowany w szafkę

Futurystyczny telewizor marki Braun z 1958

Designerski, szwedzki telewizor Lumavision LT 104 z 1959

Polski telewizor Ametyst z lat siedemdziesiątych.

Telewizor kineskopowy

Telewizor LCD

Polskie telewizory

pierwsze modele
Wisła, Belweder, OT1782 – wariant Belwedera z ekranem 17", Wawel
seria kamienie szlachetne
Beryl, Ametyst, Turkus, Szmaragd, Jantar (identyczne elektrycznie, różnice tylko w obudowach), Lazuryt, Klejnot, Nefryt, Topaz, Koral, Rubin (konstrukcja radziecka, ale wytwarzane również w Polsce), Opal, Granit
seria kosmiczna
Helios, Jowisz, Neptun, Saturn – czarno-biały, Uran – czarno-biały, Biazet TMP 201 – przenośny, czarno-biały, 12", Biazet 2102 – kolorowy, 21", Elemis, Hermes
inne
Tosca, Taurus

Zobacz też
W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Telewizor
Zobacz hasło telewizor w Wikisłowniku

telewizja
radio
antena
mass media
kino
HDTV
złudzenie optyczne
systemy emisji sygnału telewizyjnego
częstotliwości kanałów telewizyjnych
kamera telewizyjna
telewizja hybrydowa